Zadaniem instalacji tryskaczowych jest samoczynne uruchomienie procesu gaszenia wodą we wstępnej fazie pożaru, a następnie zlikwidowanie go lub ograniczanie do czasu przybycia straży pożarnej. To jedne z najstarszych i najpowszechniej stosowanych aktywnych zabezpieczeń przeciwpożarowych dla obiektów różnego przeznaczenia. Jak dokładnie działają i co warto wiedzieć na ich temat?
Budowa i rodzaje instalacji tryskaczowych
Instalacje tryskaczowe należą do stałych urządzeń gaśniczych wodnych. Wykorzystują zatem najbardziej naturalny i powszechny środek gaśniczy, w pełni bezpieczny dla ludzi i środowiska. Ich działanie polega na uwalnianiu wody bezpośrednio na miejsca, które zostały ogarnięte pożarem.
Kluczowym elementem każdej instalacji tryskaczowej są tryskacze. Od ich budowy i parametrów zależy m.in. szybkość reakcji instalacji na zdarzenie pożarowe, rozmiar rozpylanych kropel czy kształt strumienia wody nad źródłem pożaru (o budowie i rodzajach tryskaczy przeczytasz tutaj).
Pozostałe elementy budowy każdej instalacji tryskaczowej obejmują:
- zbiornik zapasu wody – czyli źródło wody wykorzystywanej w instalacji tryskaczowej;
- pompownię – odpowiedzialną za generowanie odpowiedniego ciśnienia wody w instalacji;
- rurociągi tłoczne rozprowadzające – stale wypełnione wodą, doprowadzające ją do zaworów;
- podstację tryskaczową z zaworami kontrolno-alarmowymi – nadzorującą gotowość instalacji do akcji gaśniczej i alarmującą o wybuchu pożaru;
- rurociągi dystrybucyjne – odpowiedzialne za bezpośrednie doprowadzenie wody do tryskaczy.
Instalacje tryskaczowe występują w trzech podstawowych rodzajach. Są to:
- system tryskaczowy mokry – najbardziej popularny rodzaj instalacji tryskaczowej, w którym rurociągi dystrybucyjne są stale wypełnione wodą. Po pęknięciu ampułki i otwarciu tryskacza następuje natychmiastowe uwolnienie wody i rozpoczęcie akcji gaśniczej;
- system tryskaczowy suchy – przeznaczony do ochrony obiektów, gdzie temperatura może spaść poniżej 4°C. W systemie tym rurociąg dystrybucyjny jest wypełniony sprężonym powietrzem lub azotem. Pęknięcie ampułki w tryskaczu powoduje spadek ciśnienia w rurociągu, co jest sygnałem do otwarcia zaworu kontrolno-alarmowego. Do rurociągu dystrybucyjnego zostaje wtłoczona woda, która uwalniana jest przez otwarte tryskacze bezpośrednio nad miejscem pożaru;
- system tryskaczowy suchy pre-action – nazywany też systemem tryskaczowym wstępnie wysterowanym. Ten rodzaj instalacji zalecany jest jako zabezpieczenie obiektów szczególnie wrażliwych na działanie wody lub w systemach, w których zastosowanie systemu suchego jest ograniczone. W systemie pre-action rurociąg dystrybucyjny wypełniony jest powietrzem, a proces gaszenia, w zależności od zastosowanych rozwiązań, realizowany jest jednoetapowo bądź dwuetapowo – za pośrednictwem ampułek w tryskaczach oraz zewnętrznego systemu wykrywania ognia. Dzięki temu ryzyko nieuzasadnionego wypływu wody, np. z powodu awarii tryskacza, zostaje ograniczone do minimum.
Ponieważ wyzwolenie środka gaśniczego następuje wyłącznie z tych tryskaczy, w których element termoczuły zwolnił blokadę wody, gaszenie przeprowadzane jest wyłącznie w pomieszczeniach czy strefach objętych pożarem. Umożliwia to ograniczenie ilość zużytej wody i chroni sąsiednie obiekty przed zalaniem. Jednocześnie pozwala nadal zabezpieczać te strefy, w których nie doszło do aktywacji tryskaczy. Należy mieć świadomość, że każdy tryskacz może być użyty tylko raz. Otwarte tryskacze należy jak najszybciej wymienić, aby przywrócić pełną ochronę obiektu, w którym instalacja tryskaczowa została uruchomiona.
Zastosowanie instalacji tryskaczowych
Obszerny wybór rodzajów instalacji tryskaczowych oraz samych tryskaczy stanowi sam w sobie dowód na to, jak szerokie i zróżnicowane jest zapotrzebowanie na tego rodzaju systemy gaśnicze. Ze względu na swoją różnorodność, sprawność działania i precyzję emisji środka gaśniczego instalacje tryskaczowe znajdują zastosowanie w takich miejscach jak:
- obiekty produkcyjne – czyli m.in. hale produkcyjne i montażowe, linie produkcyjne, magazyny, biura i stołówki;
- centra logistyczne – wszelkiego rodzaju magazyny, w tym magazyny wysokiego składowania, chłodnie, magazyny substancji chemicznych o dużej kubaturze;
- centra handlowe i sklepy wielkopowierzchniowe;
- obiekty użyteczności publicznej – m.in. kina, teatry, hotele, biura;
- hale garażowe i parkingi podziemne.
Co więcej, możliwość sporządzenia indywidualnego projektu dla dowolnego typu zabudowy umożliwia zastosowanie instalacji tryskaczowych nie tylko w obiektach będących w trakcie budowy, lecz także w budynkach już istniejących. W tym pierwszym przypadku dobrym rozwiązaniem będzie uwzględnienie odpowiednich zabezpieczeń przeciwpożarowych już na etapie opracowywania projektu. W ten sposób plan wykonania i montażu instalacji tryskaczowych będzie optymalnie dostosowany do potrzeb poszczególnych pomieszczeń i elementów w budynku. Wszystko to przełoży się z kolei na skrócenie czasu budowy i bardziej ergonomiczne gospodarowanie surowcami, a w efekcie – zaoszczędzenie części środków przeznaczonych na inwestycję.
Należy pamiętać, że do swego niezawodnego działania instalacje tryskaczowe, jak pozostałe systemy gaśnicze wodne, wymagają nie tylko prawidłowego zaprojektowania i montażu, ale również regularnych przeglądów zgodnie z obowiązującymi przepisami i przyjętymi standardami. O wymaganych czynnościach serwisowych i częstotliwości ich wykonywania obszernie opisujemy w artykule: Przeglądy instalacji tryskaczowych z perspektywy różnych standardów.
